Alevilikte 12 hizmet vegörevleri (4)

[canlar43]

Ya ilâhi ver muradımız Mustafa'nın aşkına
Saki-i kevser Aliyye’l-Murtaza'nın aşkına
Hem Hatice Kibriya, Fatıma Hayrü’n-Nisa
İmam Hasan, Şah Hüseyn-i Kerbelânın aşkına
İmam-ı Zeynel Aba , Muhammed Bakır
Düca İmam Cafer, Musa Kazım, Ali Rıza'nın aşkına
İmam Taki, Ali Naki, Hem Hasan-ül Askeri
İmam Muhammed Mehdi Sahip Liva'nın aşkına
İki gönlü bir eden Şah-ı Merdan-ı Ali
Pirimiz Üstadımız Bektaş Veli’nin aşkına”

"Ber Cemal-i Muhammed Kemal-i İmam Hasan Şah Hüseyin Ali Ra Bülend'e salâvat... Diyelim Allah Allah!.."

Burada Dede şu gülbengi okur:
"Allah Allah... Ya ilâhi secdeye inen canları katar-ı Ehlibeytten güruh-u Naci zümresinden ayırmaya, saki-i kevser Aliyyel Murtaza, yapılan hizmetleri hak makbul Divan-ı Dergâh’ına kayıt eyleye, hizmet sahipleri hizmetinden şefaat bula. Dil bizden nefes Şah-ı Şehid-i Kerbelâ'dan ola. Gerçek erenlerin demine Hüü."

Görev itibariyle Kamber Hazretlerini temsil eder.

10.) Kapıcı (Bekçi):
Cem töreni yapılan evin kapısında bekler. Cem’e gelenlerin evlerinin güvenliğini sağlar. Girene çıkana göz kulak olur. Kurban yenirken kimsenin dışarı çıkmamasını sağlar.




11.) Peyikçi (Davetçi, Okuyucu, Haberci):
Cem’in yapılacağını önceden bütün canlara haber verir.
Görev itibariyle Amr-ı Ayyar’ı temsil eder.

12- Pervâne(Semâh dönen):
Semaha kalkacak semahçıları belirler.
Semah 12 hizmetten birisidir. Pervâne denilir. Kelebekler gece ışığı giderler ışığın çevresinde o kadar yaklaşırlar ki, kelebeğin ışığa olan tutkusu onun hayatına mal olur. Semah insanınHakk ile Hakk oluşunu, Hakk’a ulaşmayı sembolize eder. [13]
Ruhların Elest Meclisi’nde toplanması, insanın yaratılışı, yaşamı, yaşamın çeşitli bölümleri, ölüm ve aslına (Tanrı’ya geri dönüş) anlatılmaktadır. Semah’ta kadın-erkek eşitliği olmazsa olmaz koşuldur. Bu raksın başlangıçı, sonu ve birçok figürleri; kadınla erkeğin eşitliğini ve erin bacıya saygı göstermesi gerektiğini anlatmaktadır.[14]

Yörük değirmenler gibi dönerler
El ele vermişler, Hakk’a giderler,
Gönül Kâ’besi’ni tavaf ederler,
Muhammed’in kûsu çalınır bunda
Ol Serverin demi sürülür bunda.[15]

Gökteki melekler kanad açarlar,
Önce bir kılavuz Hakk’a uçarlar,
Mü’minler üstüne rahmet saçarlar
Muhammed’in kûsu çalınır bunda
Ol Server’in demi sürülür bunda.

Derviş Yunus der ki gör n’oldu bana,
Aşkın muhabbeti dokunur cana.
Aklını başına devşir divâne
Muhammed’in kûsu çalınır bunda
Ol Server’in demi sürülür bunda.[16]

“Sema’ evrendeki boşluk demektir. Boşlukta bulunan bütün cisimler galaksiler yıldızlar gezegenler ve en ufak parça olan atom bile zıttı ile beraberdir. Negatif ve pozitif enerjidir. Ezelden ebede kadar birisi diğerinin etrafında döner. Yaşam bu dönmeler sayesinde devam eder. Atomun içindeki elektronun çekirdeğin etrafında dönmesi ile gezegenlerin Güneş etrafında dönmesi arasındaki bu benzerliği hayatın ve canlıların her türünde görmek olanaklıdır. Bu dönüşün simgesel tekrarı olan semah’ta insanın ilâhi aşkla dolduğu an helyum gazı ile doldurulmuş bir balon gibi yerden yükselmesine benzer; artık oturduğu yerde duramaz, kalkıp dönmek yücelen ruhunu doyurmak için dönmeye başlar. Kişideki aşk tabiatın yüce, sonsuz aşkıyla birleşmiş olur. Bu çok anlamlı yüksek bir aşk halidir. Ama her semaha giren bu aşk haline ulaşabilir mi bilinmez. Semah zakirlerin saz çalması ile başlar üç hareketle yapılır. Birincisi karşılıklı durup eller göğüs üstüne açıp kapatarak Hakk’ın aşkı gönlümüzdedir, denilmek istenir. İkincisi ağır ağır yürürler bu ısınma orta haldir. Üçüncüsü tam hızlı dönerler bu derin aşk halidir. Bu hale erenlere selâm olsun.[17]”

"Hüü diyelim Allah Allah". (Semahçılar safta durur.) Ve Dede şu gülbengi okur:
"Allah Allah. Semahlar saf ola, günahlar af ola, semahlar Kırklar semahı ola, dil bizden nefes Şah-ı Şehid-i Kerbelâ'dan ola, gerçek Erenlerin demine hüü."
Dedenin gülbenginden sonra, tekrar iki veya üç semah yapılır. Bu semahlar hangi yöreye ait olursa olsun fark etmez.
Pervâneleri Abuzer Gaffari ve bacımız Feyide tün nisa Fatimat’ül Zehra Hazretleri temsil eder.

SEMAH 1 - Ağırlama
Başım açık yalın ayak yürüttün
Sen merhamet eyle leb-i balım yar
Yüreğimi ceviz gibi çürüttün
Senin aşkın büktü kaddi dalım yar

Çektirme cefalar yandırma nara
Yitirdim aklımı oldum divane
Köşe-i vahdette koyma avare
Darü’l-aman Cemalettin Veli’m yar

Sıtkı yakma ömrün kal-ı kıl ile
Hazine bulunmaz kuru fal ile
Yırtık gömlek ile eski şal ile
Daha böyle nasıl olur halim yar

SEMAH 2 -Yürüme
Kerbelâ çölünden sökün mü geldin
Ne yaman firkatli ötersin turnam
İmam Ali katarına uyarak
Kırkların semahın tutasın turnam

Kırklar senin ile biledir bile
Yediler hizmetin ol mail ola
Ol Hızır nebi de yardımcın ola
Güruhu naciye yetesin turnam

Evvel bahar yaz ayları doğanda
Semah tutup gökyüzüne ağanda
Yavru şahin tellerine değende
Ali’m dost dost diye ötesin turnam

Ali’nin avazı sende bulundu
Ne yaman ötersin bağrım delindi
Ol Pir’den bir haber al da gel şimdi
Gönlümün gamını atasın turnam

Dedemoğlu durmuş hattını yazar
Oturmuş ağ devin bendini çözer
Mecnun Leylâ için çölleri gezer
Can ver ki canana yetesin turnam

SEMAH 3 - Yeldirme
Derdim ondur çün dokuzun
Diyemezem ağ yara ben
Sekizinde kaldı aklım
Yedisinde avare ben

Çün altısı bende ise
Beşte çekmenem elem
Dörtde hüdam lütfeylerse
Üçte bulam çare ben

Der Nesimi çün bu gönül
İkilikten hali değil
Onun için gece gündüz
Yalvarırım bire ben

Burada âşıklar hü diye hafif eğilir ve semahçılar safta toplanırlar Dede yine şu gülbengi okur;
“Bismi şah Allah Allah Semahlar saf ola, günahlar af ola. Semahlarımız kırklar semahı ola. rehberimiz on iki imam yardımcımız hak ola. Dil bizden nefes Hünkâr Hacı Bektaş Veli’den Ola gerçeğe hüü...”
Semahçılar meydana niyaz ederler ve yeni semahçı yada aynı canlar son semah için darda durur, ritme göre semah yaparlar.
Semah
Nenni de nenni nenni -------- ( Darda durarak kollar hareket eder )
Dost nenni nenni,has nenni nenni
Bugün yasta gördüm zülfü siyahım
Gülmedi sultanım bilmem ne haldir
Halim arz eyledim bile ahvalim
Sormadı sultanım bilmem ne haldir

Nenni de nenni nenni
Dost nenni nenni, has nenni nenni
O sultanı âşıklardan sorarım
Bugün dünya yarın ahret ararım
Aşkına kıldığım sabrı kararım
Kalmadı sultanım bilmem ne haldir
Nenni de nenni nenni
Dost nenni nenni, has nenni nenni

Senin aşk ucundan od’a yandım men ----------( Yürüme-Yürüyüşe geçilir )
Men öldürüp etme ara yerde kan
Gözlerimde fer yok dizimde derman
Kalmadı sultanım bilmem ne haldir
Kalmadı sultanım bilmem ne haldır
O sultandır hayr işlerin sebebi
Anlının nurunda gördüm habibi
Yaralara merhem saran tabibi
Sarmadı sultanım bilmem ne haldır
Sarmadı sultanım bilmem ne haldir
Veli’m hü der aklım başımdan gitti
Sağlığımda beni salacak etti
Cenazen kılarım deyi vaad etti
Kılmadı sultanım bilmem ne haldir
Kılmadı sultanım bilmem ne haldir

Semah
Gece gündüz durmaksızın -----------( Yeldirme-Hızlanma- çark etme )
Yoluna revanız senin
Her yerde hazır nazırsın
Sensin mabudu cümlenin
Ezel ebed sensin gaffar
Varlığın bizim ile var
Gel ihsan eyle güzel yar
Bize gevheri madenin
Muhammed Ali nurundur
Bektaş-ı Veli sırrındır
Bu senin gizli varındır
Gördük dirar-ı cemalin
Dertli Divani’ye himmet
N’ola dilber kıl hidayet
Bakidir nur-u velayet
Şahidi kur-an-ül mubin --- Semahçılar safta toplanıp dara durur ve aşıklar

“Hüü diyelim Allah Allah” derler. Dede tekrar şu gülbengi okur “Bismi Şah Allah Allah... Semahlar saf, günahlar af ola. Semahlar kırklar semahı ola. Hizmet gören canların hizmetleri kabul, muratları hâsıl ola. Dil bizden nefes şahı şehidi Kerbelâ’dan ola. Gerçeğe hüü...”
Semahçılar Gözcü ile birlikte meydana diz çöker ve tevhit okunur. Bu tevhit 12 imamların isminin geçtiği ya da herhangi bir tevhit olabilir. Saz eşliğinde okunur.
Tevhid
Allah Allah İllallah
La ilahe illallah
Ali Mürşit güzel şah
Şahım eyvallah eyvallah
La ilahe illallah
Hak Muhammet Ali dostum
Kerem kılmak size geldi
Hariciler Mansuru astı
Nesimi’yi yüze geldi
“ “ “
Fatma ana firkate düştü
Uçmak kapıların açtı
İmam Hasn Zehir içti
Münafıktan ceza geldi
“ “ “
N A K A R A T
Şimir mervan karşı geldi -Doost doost dost kurban
Kerbelâ al kanla doldu - Piir piir pir kurban
Şah Hüseyin Şehid oldu
Yezitlerden ceza geldi
“ “ “
Aktı İmamların kanı
İmam Zeynel Mürüvvet Kanı
Ana rahminde zindanı
Levh-i kalem mi yaza geldi
“ “ “ N A K A R A T
Ol münafık yüzü kara –doost doost dost kurban
Kast eyledi imam Bakıra – Piir piir pir kurban
Emreyledi İmam Cafere
Denizi yutmağa geldi
“ “ “
Didar gözleri gözümden
Sevdası gitmez özümden
İmam musa-i Kazım’dan
İmam Ali Rıza geldi

“ “ “ N A K A R A T
Taki’nin darına durduk – Doost doost dost kurban
Naki’ye can feda kıldık – Piir piir pir kurban
Kend-i özümüzden sitem sürdük
Can cesetten teze geldi
“ “ “
Hasan-ül Askeri sensin
Erenlere mihr-i kansn
Mehdi-i sahip zamansın
Aliyel murteza geldi
Hünkarı evliya geldi

N A K A R A T

Hüseyn’im der yare neden[18]
Yaralandık çare neden
Konan göçtü bu haneden
Şimdi sıra bize geldi
Yine Âşıklar “gönül birliğiyle diyelim Allah Allah” derler ve Dede şu gülbengi okur;
“Bismi Şah Allah Allah. Üçlerin, Beşlerin Yedilerin, Kırkların Hürmetine... 12 İmam,14 Masum-u Pak 17 Kemerbestlerin hürmetine... Erenlerin, Evliyaların, Âşıkların Ve Sadıkların hürmetine Hak erenler yapılan hizmetleri divanı dergâhına kayd eyleye. Cemimiz kırklar cemi, semahlarımız kırklar semahı ola. Eksiklerimizi Hak erenler tamama yaza, taklidimizi tevhide kaydeyleye. Nur-u Nebi Kerem-i Ali gerçek erenlerin demine hüü...”
Semahçılar ve gözcü “miracınız kutlu olsun” diyerek birbirleriyle niyazlaşır ve meydana niyaz edip yerlerine geçerler.



Kaynaklar:
Dursun Gümüşoğlu “Anadolu’da bir köy Eskikonak”,Ardıç Yayınları
Doç.Dr. Bedri Noyan Dedebaba “Bütün Yönleriyle Alevilik-Bektaşilik” cilt IV
Mehmet Yaman “Alevilik İnanç-Edeb-Erkân”
Hünkâr Hacı Bektaş Veli ve Alevi-Bektaşi Yolu - A. Celalattin ULUSOY. Kervan Dergisi Ocak 1993 –Düzenleme Ocak 2006 Dertli DİVANİ
Musa KARAKAŞ “Alevilik’te Cem”,www.hbektas.gazi.edu.tr/dergi/21_30_yazilar/sayi_27/17.%20M.%20Karakas%20-ALEVILIKTE%20CEM.htm - 355k -
http://www.karacaahmet.com/inside.asp?kategori=1&link_id=41&alt_id=2
http://www.alewiten.com/semah4122002.htm
http://www.hubyar.org/v2/viewpage.php?page_id=7
http://www.cemvakfi.org/blddetay.asp?ID=148
Ergül ŞANLI “CEM’DE ON İKİ HİZMET SAHİPLERİ” http://www.hubyar.org/v2/viewpage.php?page_id=11






[1] Mehmet Yaman “Alevilik İnanç-Edeb-Erkân”,sayfa 186

[2] İmam Cafer Buyruğu; s. 64; Şahkulu Sultan Vakfı Yayınları

[3] İmam Cafer Buyruğu; s. 65; Şahkulu Sultan Vakfı Yayınları

[4]ALEVİ - BEKTAŞİLİK'TE TERİMLER -IV- ,http://www.cemvakfi.org/blddetay.asp?ID=130

[5] Bedri Noyan Dedebaba “Bütün Yönleriyle Alevilik-Bektaşilik IV. Cilt” ,Ardıç Yayınları, s.258

[6]Elif darı(Fatima Darı): Sağ ayak baş parmağı, sol ayak baş parmağının üzerine konur. Sağ el çaprazlama, sol da kalbin üzerine gelecek şekilde göğüs üzerine konur. Sol el yana salınıp hafif eğilerek dara durulur.


[7] Dursun Gümüşoğlu “Anadolu’da bir köy Eskikonak”, Ardıç yayınları, s.61 2003

[8] Nur Sûresi 35. âyet


[9] Dursun Gümüşoğlu “Anadolu’da bir köy Eskikonak”, Ardıç yayınları, s.62 2003

[10] Alevilik-Bektaşilik de “ilâhi” kelimesi yerine “Nefes, Deyiş, Beyit, Deme, Ayet” gibi isimler verilir.

[11]A.Yaşar KARAMAN “ABDESTİMİZ ALINMIŞ-NAMAZIMIZ KILINMIŞ”, http://www.cemvakfi.org/blddetay.asp?ID=148

[12] Enbiya Sûresi 30. âyet


[13] Dursun Gümüşoğlu “Anadolu’da bir köy Eskikonak”, Ardıç Yayınları, s.63 2003

[14] Doç.Dr. Bedri Noyan Dedebaba “Bütün Yönleriyle Alevilik-Bektaşilik” cilt IV, s.707,Ardıç Yayınları

[15] Refik Ahmet Sevengil, Bu dizenin “Ol Server’in adı anılır dilde” olacak demektedir.

[16] Abdulbâkî Gölpınarlı, Yunus Emre Divânı, s.787

[17] Dursun Gümüşoğlu “Anadolu’da bir köy Eskikonak”, Ardıç Yayınları, s. 63 - 2003


[18] Sazlar çalınmadan bu son dörtlük şiir formunda okunur


“Vur, Pençe-i Ali’deki şimşir aşkına
Gülbank-i Asumanı tutan, pir aşkına,
Son savletinle vur ki, açılsın bu surlar,
Fecri hücum içinde ki, tekbir aşkına!.”